Odkrywaj Cypr — Musan — muzeum kamiennych figur

Kategoria: Okiem Grecosa
Kierunek: Cypr  

Cypr to trzecia co do wielkości wyspa Morza Śródziemnego, położona na skrzyżowaniu Europy, Azji i Afryki. Znajduje się na południe od Turcji i na wschód od Grecji, a jego wyjątkowe położenie uczyniło go przez wieki miejscem strategicznych bitew, wymiany handlowej i przenikania się wielu fascynujących kultur. Wyspa ma zróżnicowany krajobraz – od piaszczystych plaż i skalistych wybrzeży, przez zielone doliny, aż po góry Troodos.

Cypryjczycy są niezwykle gościnni, a ich kultura to mieszanka wpływów greckich, tureckich, brytyjskich i bliskowschodnich. Cypryjska kuchnia to prawdziwa uczta dla smakoszy – łączy elementy kuchni greckiej i tureckiej z wyjątkowymi aromatami i przyprawami Bliskiego Wschodu. To właśnie tutaj spróbujesz wspaniałego halloumi, doskonałych meze i wyjątkowego kleftiko.

cypr, petra tou romiou, skała afrodyty, widziana z daleka, z całą plażą i morzem

MUSAN – Muzeum Podwodnych Rzeźb w Ayia Napa

Dziś opowiem Ci o pewnym wyjątkowym miejscu. MUSAN, czyli Museum of Underwater Sculpture Ayia Napa to unikalne muzeum, które łączy sztukę, ekologię i turystykę w sposób dotąd niespotykany. Położone na południowo-wschodnim wybrzeżu Cypru, około 200 m plaży Pernera w Ayia Napa muzeum zostało otwarte 31 lipca 2021 roku. Jego celem jest nie tylko prezentacja dzieł sztuki, ale także odbudowa ekosysemu morskiego poprzez stworzenie sztucznych raf, które przyciągając życie morskie, wspierają bioróżnorodność tego regionu i morskich wód.

MUSAN jest dziełem brytyjskiego artysty, ekologa i fotografa podwodnego Jasona de Caires Taylora, znanego z tworzenia podwodnych rzeźb, które z czasem stają się częścią ekosystemu morskiego. W muzeum znajduje się 93 rzeźby, w tym monumentalne drzewa, postacie ludzkie oraz elementy roślinne, które razem tworzą „podwodny las”. Rzeźby zostały wykonane z materiałów neutralnych dla środowiska — cement o neutralnym pH, stal nierdzewna i kamienie. Dzięki temu sprzyjają one osadzaniu się organizmów morskich, takich jak koralowce czy gąbki, co z kolei przyciąga ryby i inne stworzenia morskie.

podwodne zdjecia z ayia napa, musan, cyper, muzeum figur kamiennych, płetwonurek
podwodne zdjecia z ayia napa, musan, cyper, muzeum figur kamiennych, płetwonurek
podwodne zdjecia z ayia napa, musan, cyper, muzeum figur kamiennych, płetwonurek

Sam artysta podkreśla, że:

„Nie myślimy o oceanach, jako o czymś świętym – choć powinniśmy”. 

To właśnie ta idea napędza go do tworzenia niezwykłych podwodnych konstrukcji. Te miejsca działają jak magnes — stają się nowym miejscem zamieszkania dla wielu morskich stworzeń. Jednak przyciągają też ludzi, którzy w ten magiczny sposób mogą dostrzec piękno podwodnego świata i zdać sobie sprawę, jak ono jest cenne, ale też niezwykle kruche. Zachwyt widowiskiem, którego stajemy się częścią, sprawia, że chcemy być bardziej świadomi — poznawać życie morskie i problemy ekologiczne. Co za tym idzie — chcemy bardziej chronić to, co nas zachwyciło.

Twórca pisze o tym w taki sposób:

„Odwiedzający to miejsce doświadczają morskiej rzeczywistości bezpośrednio, a nie w tradycyjnych, muzealnych, białych ścianach. Przestaje ich ograniczać grawitacja, czują chłód wody, dźwięki nie są tak donośne, a widoczność staje się ograniczona. Te muzea naprawdę pomagają doświadczyć zupełnie innej rzeczywistości – tak bardzo odmiennej od codziennego życia – i równocześnie pokazują, że jest to rzeczywistość zagrożona”.

musan, cyper, muzeum kamiennych figur p[od wodą

Świat z niezwykłego snu

Wchodzisz (a właściwie wpływasz) do muzeum. Wita Cię chłopiec z twarzą ukrytą w dłoniach. Śpiące kobiety obejmują liany. Liście wydają się srebrne i przypominają ogromne monstery. Niektóre postaci nie mają głów, wprost z tułowia wyrastają im krzaki. Dzieci mają w dłoniach kamery, jakby nagrywając i dokumentując rozgrywające się wokoło wydarzenia. Pływasz wśród drzew o przedziwnych kształtach, mijając zamyślonych, przedziwnych ludzi zaklętych w kamieniu… 

musan, cypr, podwodne kamienne figury, detale

To nie sen, to przedziwny świat stworzony na dnie morza. Rozmigotany, delikatnie zamglony, tajemniczy, jak utopione miasto z innej bajki. Wśród drzew z baśni pływają kolorowe ryby. Na fantazyjnych pnączach osadzają się roślinki i glonki. Nieruchome postaci porastają kolorowe koralowce. W tym uśpionym świecie, zastygłym w (wydawać by się mogło) chwilowym bezruchu, ziemski świat wydaje się odległy i nie tak piękny. Światło przesiewane przez fale migocze na piaszczystym dnie i odbija się od łusek kolorowych ryb. To właśnie te słoneczne promienie i świetle refleksy oraz cisza i spokój tego miejsca sprawiają, że pływanie w MUSAN może być doświadczeniem niemal duchowym. I dla wielu takim właśnie jest.

musan, muzeum figur, cypr, ławica ryb
musan, cyper, płetwonurek wśród figur

Ekologiczne cele MUSAN

Jak już pisałam MUSAN to nie tylko podwodne muzeum – to pionierski projekt rekultywacji ekosystemów morskich, powstały z potrzeby reagowania na pogłębiający się kryzys bioróżnorodności oceanicznej. Obszar, w którym dziś znajdują się rzeźby, jeszcze niedawno był środowiskiem ubogim biologicznie. Wprowadzenie artystycznych instalacji pełniących funkcję sztucznych raf znacząco zmieniło lokalne warunki – struktury te stworzyły nowe „mikrośrodowiska”, w których mogą rozwijać się różnorodne gatunki fauny i flory morskiej. To przykład tego, jak sztuka i nauka mogą współdziałać na rzecz ochrony przyrody.

Muzeum funkcjonuje w ramach Morskiego Obszaru Chronionego Agia Napa (MPA), co zapewnia dodatkowe środki ochrony oraz wzmacnia zaangażowanie Cypru w globalne działania na rzecz zachowania zasobów morskich. Takie inicjatywy są dziś nie tylko potrzebne – są absolutnie niezbędne.

podwodne museum musan, kamienne figury, woda

Nasze morza i oceany znajdują się w stanie głębokiego kryzysu i nie jest to dla nikogo tajemnicą. Pochłaniają one blisko 40% antropogenicznego dwutlenku węgla, co prowadzi do zakwaszenia wód i destabilizacji całych ekosystemów. Spadające pH uniemożliwia wielu organizmom budowę wapiennych struktur – od muszli po rafy koralowe – co zagraża ich przetrwaniu. W najbardziej dotkniętych rejonach zakwaszenie prowadzi wręcz do rozpuszczania muszli żyjących stworzeń.

Wzrost temperatury oceanów przyspiesza również procesy bielenia i masowego wymierania koralowców – zjawiska, które nie omijają nawet Wielkiej Rafy Koralowej, jednego z najcenniejszych przyrodniczo obszarów Ziemi. Naukowcy alarmują: aż 90% światowych raf koralowych może ulec zniszczeniu w ciągu zaledwie dekady. Wraz z rafami znikają całe sieci zależności ekologicznych – środowiska te są domem dla od 1 do 3 milionów gatunków organizmów, w tym 25% wszystkich gatunków ryb.

To nie tylko dramat przyrodniczy – to także kryzys humanitarny. Około 500 milionów ludzi na świecie jest bezpośrednio uzależnionych od zdrowia raf koralowych – jako źródła pożywienia, dochodu i ochrony przed ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi.

Wobec tak alarmujących danych, projekty takie jak MUSAN stanowią promień nadziei – dowód na to, że poprzez innowację, edukację i działanie, wciąż możemy zmieniać przyszłość oceanów.

muzeum musan, detale, kamienne figury, podwodne zdjęcia
podwodne zdjecia z musan, kamienne drzewo, detale, cypr

Niezwykłe doświadczenie dla odwiedzających

Ta niezwykła podwodna atrakcja dostępna jest zarówno dla nurków, jak i dla osób uprawiających snorkeling. Rzeźby znajdują się na głębokości od 6 do 12 metrów, co sprawia, że mogą je oglądać osoby o różnym poziomie doświadczenia. Dzięki przejrzystości wód Morza Śródziemnego widoczność pod wodą często sięga nawet 20 metrów, co umożliwia podziwianie rzeźb z bardzo bliska. Wstęp do muzeum jest bezpłatny, jednak zaleca się wcześniejszą rezerwację, zwłaszcza w sezonie turystycznym. W okolicy znajdują się centra nurkowe oferujące kursy i wycieczki do MUSAN.

widok z góry na grupę płetwonurków pod wodą, muzeum musan, eksploracja, cypr

Trzeba przyznać, że miejsce to stanowi niezwykłą i bardzo nowatorską atrakcję turystyczną, która przyciąga miłośników sztuki, ekologii i przyrody z całego świata. Projekt ten wpisuje się w strategię Cypru na lata 2030, której celem jest rozwój turystyki związanej z nurkowaniem i ochroną środowiska morskiego.

Muzeum pełni także funkcję edukacyjną, podnosząc świadomość na temat zmian klimatycznych, degradacji środowiska i konieczności ochrony mórz. Rzeźby w MUSAN są nie tylko dziełami sztuki, ale także narzędziami do refleksji nad naszą relacją z naturą i odpowiedzialnością za przyszłość planety.

muzeum musan, cypr, widk na plaży, wejście
musan, pływanie wśród kamiennych figur, cypr