Pierwszy szpital na świecie — Asklepion na wyspie Kos

Wyobraź sobie miejsce, w którym historia medycyny splata się z mitologią, a kamienne ruiny kryją opowieści sprzed tysięcy lat. Na wzgórzu otoczonym sosnami, z widokiem na błękit Morza Egejskiego i tureckie wybrzeże, stoi Asklepion — najsłynniejszy zabytek wyspy Kos i jeden z najważniejszych ośrodków starożytności, zwany też pierwszym szpitalem na świecie. To tutaj przybywali potrzebujący, by szukać uzdrowienia u boga medycyny Asklepiosa, a uczniowie Hipokratesa zgłębiali tajniki sztuki leczenia.

Dziś Asklepion zachwyca nie tylko swoją historią, ale i atmosferą. Spacerując przy dźwięku cykad, wśród ruin i schodów prowadzących na kolejne tarasy, można poczuć wyjątkowy spokój i niemal przenieść się w czasy starożytnych Greków. Z górnych partii kompleksu rozciąga się widok, który sam w sobie jest nagrodą za wspinaczkę. To miejsce, w którym przeszłość spotyka się z teraźniejszością — obowiązkowy punkt każdej podróży na Kos.

Asklepiony były budowane ku czci Asklepiosa — greckiego boga medycyny, którego symbolem jest laska opleciona wężem. Asklepios był synem Apollona i Koronis. Według mitu, pewnego dnia czarny kruk doniósł Apollonowi o zdradzie. Rozgniewany bóg wyjawił swój ból Artemidzie, a ta w gniewie posłała ku Koronis płonącą strzałę. Apollo zdołał jednak uratować jeszcze nienarodzone dziecko i oddał je pod opiekę centaurowi Chironowi, mistrzowi sztuki medycznej. To właśnie od niego Asklepios uczył się leczyć. Z czasem przerósł nawet swojego nauczyciela — legenda głosi, że był tak potężny, że potrafił przywracać życie zmarłym.

Mówi się, że dawniej tylko potomkowie Asklepiosa mogli zajmować się medycyną. Wiedza ta była przekazywana z pokolenia na pokolenie, aż w 460 r. p.n.e. na wyspie Kos narodził się Hipokrates! Już od najmłodszych lat interesował się i zajmował praktyką medyczną. Rozwijał holistyczne podejście do zdrowia, korzystał z ziołolecznictwa i dostrzegał ogromny wpływ trybu życia na stan zdrowia. Jego działalność sprawiła, że po dziś dzień jest uznawany za ojca medycyny.

Uczniowie Hipokratesa

Choć Hipokrates prawdopodobnie nie pracował osobiście w Asklepionie na Kos, jego uczniowie korzystali z tego miejsca jako centrum nauki i praktyki medycznej. Młodzi adepci obserwowali pacjentów, zgłębiali diagnozowanie chorób i stosowanie ziół oraz poznawali rytuały związane z kultem Asklepiosa. W ten sposób Asklepion pełnił rolę zarówno świątyni, w której oddawano cześć bogu medycyny, jak i ośrodka edukacyjnego.

Asklepiony w starożytnej Grecji

Asklepion na Kos nie był jedyny — w starożytnej Grecji funkcjonowało wiele podobnych miejsc. Były to świątynie i ośrodki lecznicze, w których pielgrzymi przybywali, by szukać uzdrowienia ciała i ducha. Leczenie odbywało się za pomocą modlitw, rytuałów, kąpieli, diety, ćwiczeń fizycznych, a także tzw. „incubatio” — snu w świątyni, w którym chorzy mieli otrzymywać wskazówki od samego boga Asklepiosa. Każdy ośrodek miał własny charakter, ale wszystkie łączyła idea łączenia natury, spokoju i medycyny w jednym miejscu.

Asklepion został zbudowany na trzech poziomach, które symbolicznie łączyły ziemię z niebem. Dolny taras pełnił funkcję miejsca przyjmowania chorych i pielgrzymów. Znajdowały się tu pomieszczenia dla pacjentów oraz źródła wody używane do kąpieli oczyszczających. Środkowy taras był sercem kompleksu — stały tu świątynie i ołtarze, gdzie składano ofiary Asklepiosowi i innym bogom. Górny taras wznosił się najwyżej i symbolizował bliskość boskiego świata. To tutaj znajdowała się główna świątynia Asklepiosa oraz szkoła medycyny. Panorama, jaka rozciąga się z tego miejsca na morze, miasto Kos i pobliską Turcję, robi wrażenie także dziś.

Przechadzając się po terenie pełnym ruin i pozostałości, można dostrzec fragmenty kolumn, schody prowadzące na kolejne poziomy i pozostałości dawnych zabudowań. Cały kompleks to spójna przestrzeń, w której leczenie ciała łączyło się z medytacją i duchowym doświadczeniem. 

Widoki, które zachwycają

Asklepion to nie tylko zabytek archeologiczny — to także punkt widokowy, z którego rozciąga się piękna panorama. Z górnego tarasu można podziwiać błękit Morza Egejskiego, port w mieście Kos oraz pobliskie wyspy i tureckie Bodrum.

Legendy, opowieści i ciekawostki z Asklepiejonu

• Według wierzeń, chorzy w Asklepiejonie często doświadczali uzdrawiających snów — po nocy w świątyni kapłani interpretowali wizje i na ich podstawie stosowali odpowiednie terapie.
• Symbolem Asklepiosa był wąż owinięty wokół laski — znak, który do dziś pozostaje symbolem medycyny.
• Uważa się, że Asklepion na Kos był jednym z najważniejszych tego typu miejsc w całej starożytnej Grecji, obok ośrodków w Epidauros i Pergamonie.
• W różnych źródłach można spotkać dwie formy nazwy tego miejsca: Asklepion i Asklepiejon. Obie pochodzą od greckiego Ασκληπιείον – czyli „świątyni Asklepiosa”.

• Asklepion znajduje się kilka km od miasta Kos — dojedziesz tam samochodem, taksówką, autobusem lub rowerem.
• Latem warto zaplanować wizytę rano lub późnym popołudniem, by uniknąć największego upału i cieszyć się spokojniejszą atmosferą.
• Na miejscu jest niewiele cienia, więc warto wziąć ze sobą nakrycie głowy, wodę i krem z filtrem.
• Bilety można kupić w kasie przy wejściu, koszt to 15 euro dla osób powyżej 12 r. ż.
• Jeśli interesuje Cię historia medycyny, warto zwiedzać z przewodnikiem, podczas naszej Wielkiej Greckiej Wycieczki. Opowieści o Asklepiosie, Hipokratesie i dawnych metodach leczenia sprawiają, że ruiny ożywają.
• W sezonie turystycznym przy wejściu działa kawiarenka, w której można napić się pysznego, świeżo wyciskanego soku z pomarańczy i odpocząć w cieniu, wsłuchując się w koncert cykad.

Asklepion to wyjątkowe miejsce, które pozwala spojrzeć na Kos z innej perspektywy. To nie tylko wyspa pięknych plaż i kurortów, ale też kolebka medycyny, w której do dziś wyczuwa się ducha starożytności. Spacerując po tarasach Asklepionu, można poczuć więź z historią, która wciąż inspiruje współczesny świat.

Planując wakacje na Kos, koniecznie znajdź czas na wizytę w Asklepionie — miejscu, które łączy w sobie piękno natury, legendy starożytnej Grecji i początki nauki, bez której trudno dziś wyobrazić sobie nasze życie.