Słodki dar od pszczół, czyli kilka słów o greckich miodach

Miód. Słodki, lepki, aromatyczny i pyszny. Dodajemy go do herbaty, ciastek, pierników. Uwielbiamy z lodami lub jogurtem. Rozkoszując się jego wspaniale słodkim smakiem, otulającym język, jak ciepły kocyk zimą, zdarza nam się zapominać o jego wspaniałych właściwościach i o tym, jak bardzo wartościowy i drogocenny jest to produkt.

Tę prawdę znają ludzie od setek lat. Pszczoły obdarowują nas tym wspaniałym nektarem, a my z radością z niego korzystamy. A kto nie korzysta — zdecydowanie powinien zacząć! Miód wykorzystywany od wieków jako pokarm i lek jest niezwykle bogaty w substancje odżywcze oraz te, które działają pozytywnie na nasze zdrowie, wspierając odporność organizmu i wpływając korzystnie na jego działanie.

Zawiera naturalne i łatwo przyswajalne cukry proste — fruktozę i glukozę, które dostarczają energii i wspierają działanie niezwykle ważnych organów — mózgu, serca i wątroby. Warto także pamiętać o antyoksydantach zawartych w miodzie. Polifenole i karotenoidy pomagają nam w walce z wolnymi rodnikami, tym samym opóźniając starzenie organizmu i wspomagając walkę z chorobami, drobnoustrojami, bakteriami i wirusami. Zawartość flawonoidów natomiast wzmacnia działanie przeciwzapalne miodu, czyniąc go świetnym, naturalnym antybiotykiem i wspierając łagodzenie stanów zapalnych w organizmie.

Reasumując — miód to prawdziwy, złoty, płynny diament, którego regularne spożywanie wspomaga nasze układy — odpornościowy, trawienny, krwionośny i nerwowy.

Doskonale znamy polskie miody nektarowe i spadziowe, są różnorodne i bardzo interesujące smakowo, a każdy ma oczywiście swoich fanów. Najpopularniejsze są miody rzepakowy i lipowy — o jasnej barwie, aromatyczne i wyraziste. Lubimy także miody wielokwiatowe, akacjowe, faceliowe lub z nawłoci, a w ostatnich latach popularność zyskuje także miód z kwiatów lawendy, dostępny w regionach, w których jest uprawiana. Są także miłośnicy miodów spadziowego i gryczanego o ciemniejszych barwach i niezwykle charakterystycznym, lekko orzechowym, delikatnie gorzkawym smaku.

A jakie są najpopularniejsze miody w Grecji? Oto one:

Miód piniowy o unikalnym zapachu igliwia, pięknej jasnobrązowej barwie i smaku przywodzącym na myśl spacer po sosnowym lesie pochodzi wyłącznie z okolic Morza Śródziemnego, ponieważ sosna pinia upodobała sobie te okolice (wcale jej się nie dziwię!) i rośnie obficie właśnie tam. 

Aż 65% całkowitej produkcji miodu w Grecji to właśnie miód piniowy, znany także jako miód sosnowy. Jak widać, zajmuje on większa część greckiej produkcji miodu i jako jedyny z przedstawionych w tym artykule nie jest miodem nektarowym, lecz spadziowym. Wytwarzany jest przez pszczoły wykorzystujące spadź, czyli słodką wydzielinę wydalaną przez mszyce żerujące wyłącznie na pędach sosny pinii (ten wyjątkowy owad znany jest jako „Marchalina Hellinica”, lub „Mszyca Wełnista” i „Robotnica Sosnowa”). Sosna Pinia rośnie w wielu miejscach Grecji — na wyspie Kos, Rodos, Krecie, w Attyce, Peloponezie i na Evii i jest najważniejszą rośliną miododajną w Grecji, a wytwarzany z niej miód zachwyca koneserów charakterystycznym, absolutnie unikalnym aromatem igliwia i niezbyt słodkim, specyficznym i pysznym  smakiem. Krystalizuje się wolno ze względu na niską zawartość glukozy.

Ma ogromną wartość odżywczą dla naszego organizmu i znajduje się w nim bogactwo ważnych pierwiastków śladowych oraz mikroelementów i antyoksydantów. Zawiera potas, fosfor, magnez, wapń, żelazo, sód czy cynk. Pomaga w leczeniu niektórych chorób bakteryjnych, dermatologicznych, zwyrodnieniowych, zapalnych i autoimmunologicznych. Dzięki właściwościom antybakteryjnym przyspiesza proces gojenia się ran i oparzeń, także słonecznych. W sklepach, na targowiskach i bazarach możemy dostać go w czystej postaci zaklętego w słoiczki o różnych gramaturach. Małe, rzemieślnicze wytwórnie specjalizują się także w produkcji świetnych kosmetyków na bazie miodu — warto się w nie zaopatrzyć! 

I jeszcze mały tip od znawców — miód piniowy jest idealny w duecie z twardy serem o wyrazistym smaku. Wyraźnie wyczuwalna nuta piniowa doskonale podkręca smak sera, dając niesamowite, wybitne combo — raj dla kubków smakowych! Warto spróbować!

Bardzo popularny i uwielbiany. Dostępny właściwie w całej Grecji, pochodzi głównie z okolic Aten i Krety. Jednak bez wątpienia ten najlepszy i najbardziej ceniony pochodzi z wyspy Rodos. Dlaczego? Roślinność wyspy jest dzika i dziewicza, a zioła często wysiewają się same na górzystych terenach wyspy i rzadko odwiedzanych łąkach, które przez ponad 300 dni w roku zalane są słońcem. To właśnie dzięki temu nektar zbierany przez rodyjskie pszczoły jest niezwykle esencjonalny i bogaty w aromaty. To właśnie stąd pochodzi doskonały miód tymiankowy „Thayma Theon”, który w swojej kategorii zdobył najwięcej nagród i medali na świecie. Na wyspie istnieje nawet muzeum miodu otwarte właśnie na cześć tych małych, pracowitych stworzeń o puchatych pupkach.

Bez wątpienia miód tymiankowy nazwać można królem wszystkich greckich miodów, głównie ze względu na popularność i dostępność. Ważny jest jednak także wyjątkowy, lekko ziołowy, wręcz korzenny smak, zaklęty w ciemnobursztynowym, gęstym nektarze. Często używany do stworzenia prostego i popularnego w Grecji deseru — jogurt, miód i orzechy. Ta mieszanka to kwintesencja Grecji i po prostu idealna harmonia smaków.

Oprócz smaku jednak miód tymiankowy to po prostu skarbnica wartości wspierających zdrowie. Zawiera kwasy fenolowe, flawonoidy, witaminy (głównie z grupy B), wiele składników mineralnych (wapń, żelazo, miedź, mangan, fosfor, cynk, potas, sód), a to nie wszystko! Warto wiedzieć, że w tymianku znajdują się aktywne składniki — biocydy i tymol. Mają doskonałe właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, dzięki czemu zapobiega stanom zapalnym i infekcjom. Jest więc doskonałym lekiem pomocnym podczas infekcji gardła i dróg oddechowych. Wielu Greków do dziś stosuje go także przy niegojących się ranach. Prawdziwy mód — cud!

Miód z kwiatów pomarańczy jest wyjątkowy i ma w sobie coś egotycznego. Wbrew pozorom i oczekiwaniom jednak jego smak nie jest bardzo wyraźnie pomarańczowy, choć mocno przebija się przez kwiatowe nuty smakołyku. Opisywany jest bardziej jako delikatny miód kwiatowy z lekko cytrusowym tłem. Znawcy twierdzą, że przypomina trochę miód akacjowy przełamany posmakiem pomarańczy, można więc oczekiwać lekko ostrego smaku o kwaskowym wykończeniu, które pozostawia na języku.

Ten piękny miód o jasnoherbacianej barwie opisywany jest jako miód jednokwiatowy. Warto jednak wiedzieć, że choć pszczoły skrupulatnie zbierają pyłek z kwiatów pomarańczy, w najbliższym sąsiedztwie gajów często rosną drzewa mandarynkowe, grejpfrutowe lub cytrynowe, które w większości przypadków kwitną w tym samym czasie. Tym sposobem każdy słoiczek miodu jest słodkim połączeniem tych egzotycznych kwiatów, oczywiście z przewagą pomarańczy. Najwspanialsze i najpopularniejsze miody pochodzą z Peloponezu (z okolic Kalamaty) oraz oczywiście z pełnej słońca Krety, która obfituje w pomarańczowe gaje dające wyjątkowe, słodkie owoce.

Ta odmiana miodu jest niezwykle bogata w naturalne przeciwutleniacze (choć może to niepotrzebne szczegóły napiszę, że według badań zawiera kwercetynę, hesperydynę, luteolinę, kaempferol, galanginę, naringeninę i izoramnetynę, brzmi to prawie tak, jakby zawierał jakieś magiczne składniki, prawda?) Dodatkowo ma wiele składników wzbogacających dietę w ważne pierwiastki jak cynk, bor, mangan, magnez, wapń, selen, miedź, potas i sód oraz masę witamin — C, E, K, witaminy z grupy B i prowitaminę A. Co niezwykle istotne i wysoko cenione, miód z pomarańczy działa na nas jak… Wielkie Greckie Wakacje. Uspokaja, relaksuje, rozluźnia i łagodzi bóle głowy. Badacze twierdzą też, że poprawia nastrój oraz działa kojąco w przypadku problemów z zasypianiem. Koniecznie zaopatrz się w słoiczek podczas swoich wakacji.

Ten rodzaj miodu jest absolutnie niezwykły i unikalny, bardzo charakterystyczny właśnie dla krajów śródziemnomorskich. Dlaczego? Zacznijmy od tego, z czego pozyskuje się cenny kwiatowy pyłek niezbędny do jego wytworzenia. Doskonale znamy drzewa kasztanowca pospolitego rosnące bujnie w naszych europejskich miastach i miasteczkach, wzdłuż ważnych arterii miasta, w parkach i na skwerkach. Warto wiedzieć, że kasztanowiec, choć jest pięknie kwitnącym i dorodnym drzewem, nie należy do rodziny kasztanów, a jego kwiaty nie są mocno miododajne — czyli dla pszczół nie przedstawiają wielkiej wartości. 

Co innego drzewa kasztanowe (np. kasztan jadalny), które w Polsce występują bardzo rzadko, natomiast w krajach śródziemnomorskich, w tym w Grecji rosną często i kwietną wyjątkowo szczodrze wspaniałymi kwiatami z wielką ilością pyłku. To właśnie z tego drzewa pozyskiwane są jadalne kasztany (często pieczone i sprzedawane na placach i ulicach) oraz wspomniany pyłek kwiatowy, który pszczoły przemieniają na wyjątkowy, niezwykle specyficzny gatunek miodu. Najwspanialszy miód kasztanowy pochodzi z Peloponezu i Epiru.

Już jego barwa przykuwa uwagę — ciemna, mocno brązowa, a wręcz ciemnobrunatna, która w słońcu mieni się odcieniami czerwieni, przywodząc na myśl tak dobrze nam znany kolor klasycznego polskiego kasztana, zbieranego przez dzieci wczesną jesienią. Jego smak jest bardzo charakterystyczny i rzeczywiście unikalny, tak przynajmniej twierdzą znawcy. Wyraziście słodki i jednocześnie gorzki, ostro ziołowy, wręcz cierpki. Posiada też niespotykany aromat, lekko dymny, przywodzący na myśl świeżo garbowaną skórę i tytoń. Gdy otworzysz słoik, znajdziesz się w lesie, w jesiennym słońcu, poczujesz wilgoć mchu, suche liście i wiatr, który niesie delikatne ziołowe, słodkawe zapachy. Ten charakterystyczny miód na pewno przypadnie do gustu wszystkim fanom miodu gryczanego. Choć smak kasztanowego jest bardziej esencjonalny, oba miody łączy właśnie ten unikalny charakter i nietypowość tak daleka od smaku miodów mocno kwiatowych lub lekko owocowych. Miód kasztanowy jest z zupełnie innej bajki. Podobnie, jak ciężki mebel wykonany z drewna mahoniowego, nie może być porównywany z delikatną, jasną, sosnową gablotką, tak miód kasztanowy jest w zupełnie innym miejscu niż delikatny miód pomarańczowy.

Podobnie, jak inne miody także ten kasztanowy ma liczne właściwości prozdrowotne. Jest bogaty w pyłki, sole mineralne i garbniki, potwierdzono także jego liczne właściwości przeciwdrobnoustrojowe (skutecznie walczy nawet z tymi, które odporne są na działanie wielu antybiotyków), przyspiesza gojenie ran i skutecznie przeciwdziała trądzikowi. Zawiera witaminy z grupy B, witaminę C, żelazo i wapń, dzięki czemu działa doskonale na krew i układ krążenia oraz wzmacnia mięśnie i kości. Duża ilość przeciwutleniaczy opóźnia procesy starzenia i zapalne.

Ten rodzaj miodu można dostać również w Polsce. Z powodu niewielkiej ilości wrzosowisk i ogromnego kosztu pozyskania jest bardzo unikalny, występuje rzadko i jest drogi. Trochę inaczej sytuacja wygląda jednak w Grecji kontynentalnej oraz na Evii i Peloponezie — wrzosowiska występują tam częściej, a wrzosy kwitną obficie i rozgrzane w słońcu kwiaty wytwarzają masę wspaniałego pyłku. Warto jednak pamiętać, że jest to jeden z najtrudniejszych do pozyskania miodów, uważany też za jeden z najszlachetniejszych i najbardziej esencjonalnych. Gdy przywieziesz sobie taki miód ze swoich greckich wakacji — doceń każdą chwilę z nim i każde wspomnienie, które ze sobą niesie.

Jego kolor jest klasyczny, jasnozłoty, typowo miodowy, a smak ma wyrazisty i nie za słodki. Co ciekawe miód wrzosowy uważany jest za najbardziej odżywczy spośród wszystkich odmian miodu (a przecież doskonale wiemy, jak cenne są właściwości pozostałych miodów). Ten bogaty jest w żelazo i białko i już starożytni wiedzieli, że potrafi pomóc w licznych dolegliwościach. Jego unikalną cechą jest umiejętność obniżenia poziomu cholesterolu, ale wykazuje także właściwości antyseptyczne i przeciwzapalne, szczególnie wobec układów moczowego i trawiennego. Świetnie radzi sobie z podrażnieniami gardła, stanami zapalnymi jamy ustnej oraz pierwszymi oznakami przeziębienia. Dzięki zawartości witamin z grupy B doskonale dba i pielęgnuje włosy i skórę. Na jego bazie powstają odżywki i szampony do włosów, oraz pilingi i mydła, które nawilżają i łagodzą podrażnienia skóry.